Poprzedni wpis był wprowadzeniem do cyklu wpisów dotyczących odpowiedzialności za naruszenie praw autorskich. Wskazałem tam m.in. że stwierdzenie, iż wystąpiło naruszenie praw autorskich jest niezależne od wielkości, charakteru i poziomu artystycznego lub naukowego utworu osoby trzeciej. Również świadomość naruszyciela nie ma tutaj znaczenia, a w związku z tym bezowocne będzie podkreślanie, że np. wykonawca loga zapewniał, że jest ono oryginalne i nie narusza praw osoby trzeciej. Czytelników, którzy jeszcze nie czytali wcześniejszego wpisu odsyłam tutaj

Dziś opiszę pierwsze roszczenie, które może zostać wysunięte przez osobę uprawnioną przeciwko naruszycielowi, tj. roszczenie o zaniechanie naruszania majątkowych praw autorskich.

ROSZCZENIE O ZANIECHANIE NARUSZANIA MAJĄTKOWYCH PRAW AUTORSKICH

Roszczenie o zaniechanie naruszenia autorskich praw majątkowych jest typowym roszczeniem zakazowym. Żądanie zaniechania naruszeń może oznaczać zarówno ich zaprzestanie, jak i niepodejmowanie w przyszłości.

Już w tym miejscu warto uwypuklić podstawową zasadę, która niejednokrotnie pojawia się w uzasadnieniach sądów, tj. :„Roszczenie o zaniechanie naruszeń oparte na normie art. 79 ust. 1 pkt 1 u.p.a.p.p. może być tylko wówczas skutecznie dochodzone, gdy na datę zamknięcia rozprawy, trwa stan naruszenia prawa autorskiego albo też gdy wprawdzie już nie ma on już miejsca, lecz istnieje rzeczywista możliwość powtórnego podjęcia działań zmierzających do jego naruszania, ewentualnie gdy powód dowiedzie, że potencjalny naruszyciel czyni przygotowania do niedozwolonych działań, które będą prowadziły do (przyszłego) naruszania takich praw” (więcej np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 stycznia 2015 r., I ACa 1434/14).

Jeżeli w ocenie poszkodowanego wystąpiło naruszenie praw autorskich to wytaczając powództwo musi on pamiętać, że poszukujący ochrony prawnoautorskiej musi udowodnić, że:

  • przysługuje mu tego rodzaju ochrona w odniesieniu do określonego utworu (musi wykazać bezprawności działania sprawcy naruszenia oraz że konkretne dzieło spełnia wymagania definicyjne z art. 1 ust. 1 ustawy)
  • konkretne działania naruszyciela rzeczywiście mają miejsce.

Udzielenie ochrony przez sąd, tj. uwzględnienie roszczenia o zaniechanie naruszeń, wymaga kumulatywnego spełnienia obu tych przesłanek, a brak chociażby jednej z nich skutkować musi odmową jej udzielania.

W doktrynie wskazuje się, że: „W związku z jednoznacznym brzmieniem przepisu art. 79 ust. 1 pkt 1 („Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać (…) zaniechania naruszania”) należy przyjąć, iż stan zagrożenia nie upoważnia do występowania z roszczeniem o zaniechanie. Ograniczenie możliwości występowania z omawianym roszczeniem do sytuacji, w których doszło już do naruszenia autorskich praw majątkowych, stanowi utrudnienie w ich wykonywaniu. Pod tym względem korzystniej przedstawia się sytuacja osób dochodzących ochrony autorskich praw osobistych oraz praw własności przemysłowej  (więcej Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz , 2011 red. prof. Dr hab. Ewa  Ferenc-Szydełko). Równocześnie komentatorzy zwracają uwagę, że zaistnienie samego tylko stanu bezpośredniego zagrożenia, jeżeli groziłby on niebezpieczeństwem powstania szkody, uzasadnia skorzystanie ze środka zapobiegania szkodzie z art. 439 KC Przesłanką uwzględnienia takiego roszczenia jest istnienie z jednej strony stanu bezpośredniego zagrożenia szkodą, a z drugiej związku przyczynowego pomiędzy zagrożeniem a zachowaniem konkretnej osoby.

Trzeba pamiętać, że wytaczając powództwo o zaniechanie naruszania powinno się po dokładnie określić utwory, których dotyczy naruszenie (ich opis, cechy, ilość) oraz jakiego zachowania domagamy się po stronie naruszyciela (np. żądamy wydania zakazu wprowadzania do obrotu określonych egzemplarzy utworu). Trzeba również zadbać, aby orzeczenie uwzględniające żądanie zaniechania nie było ograniczone jedynie do ogólnego zakazu naruszania praw powoda, ale aby określało możliwie dokładnie, czego się oczekuje od pozwanego. Jest to o bardzo istotne, albowiem warunkuje to skuteczność prowadzenia ewentualnego postępowania egzekucyjnego w przyszłości.

W sytuacji niewykonania orzeczenia nakazującego powstrzymanie się od wskazanego działania, przewidziana jest możliwość nałożenia grzywny (patrz art. 1051 KPC).  Właściwy do przeprowadzenia egzekucji jest sąd rejonowy, w którego okręgu dłużnik działa wbrew obowiązkowi wynikającemu z tytułu wykonawczego. Komornik w tej egzekucji pełni jedynie rolę organu wykonawczego sądu i jest właściwy do usunięcia na polecenie sądu oporu dłużnika. Sąd przed wydaniem postanowienia musi wysłuchać strony w celu ustalenia, czy dłużnik po wydaniu tytułu działał wbrew nałożonym obowiązkom, i w razie potwierdzenia tej okoliczności wydaje postanowienie nakładające grzywnę, stwierdzając w uzasadnieniu ustaloną okoliczność. Jeżeli dłużnik z chwilą prawomocności wyroku zaniechał dobrowolnie lub zaprzestał przeszkadzania czynnościom wierzyciela, zachodzi brak podstaw do zastosowania art. 1051 KPC, bowiem nie dotyczy on zachowania dłużnika w przeszłości
Wymierzając grzywnę, sąd jest jedynie związany jej granicami zakreślonymi w art. 1052 KPC („W jednym postanowieniu sąd może wymierzyć grzywnę nie wyższą niż dziesięć tysięcy złotych, chyba że dwukrotne wymierzenie grzywny okazało się nieskuteczne. Ogólna suma grzywien w tej samej sprawie nie może przewyższać miliona złotych. W razie wykonania czynności przez dłużnika lub umorzenia postępowania grzywny niezapłacone do tego czasu ulegają umorzeniu”), a orzekając jednocześnie zamianę grzywny na areszt  stosuje przeliczniki określone w art. 1053 KPC („Wymierzając grzywnę, sąd orzeknie jednocześnie – na wypadek niezapłacenia – zamianę grzywny na areszt, licząc jeden dzień aresztu od pięćdziesięciu do tysiąca pięciuset złotych grzywny. Ogólny czas trwania aresztu nie może w tej samej sprawie przekroczyć 6 miesięcy”).

Ponadto istotne jest, że z chwilą ustania praw wyłącznych nie można dalej podnosić roszczenia o zaniechanie naruszeń. Skoro prawo wygasło, bezprzedmiotowe stają się uwzględnienia żądania ustanowienia pewnych zakazów na przyszłość. Nie zmienia to jednak faktu, że aktualne mogą pozostać inne roszczenia, o których będę pisać w kolejnych wpisach, jak np. żądanie opublikowania stosownego oświadczenia.

Roszczenie o zaniechanie naruszania autorskich praw majątkowych ma charakter majątkowy (np. post. SN z 8.3.2007 r., III CZ 12/07). Wytaczając powództwo należy uiścić opłatę sądową, która jest opłatą stosunkową (patrz art. 13 KSCU).

Polska regulacja jest zgodna ze standardami przewidzianymi w prawie unijnym gdy chodzi o roszczenia wysuwane przeciwko bezpośredniemu naruszycielowi, a mianowicie z dyrektywą 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej (Dz.U.UE.L.2004.157.45; tzw. Dyrektywa enforcement).
Zgodnie z art. 11 tej dyrektywy: „Państwa Członkowskie zapewniają, że tam, gdzie podjęta została decyzja sądu stwierdzająca naruszenie prawa własności intelektualnej, organy sądowe mogą wydawać naruszającym zakaz kontynuacji naruszenia. Jeśli tak przewiduje prawo krajowe, niewypełnienie zakazu poddaje naruszającego, gdzie właściwe, powtarzalnej karze pieniężnej w celu zapewnienia zgodności z zakazem. Państwa Członkowskie zapewniają też właścicielom możliwość składania wniosku o zakaz wobec pośredników, z usług których korzysta strona trzecia do naruszania prawa własności intelektualnej, bez uszczerbku dla postanowień art. 8 ust. 3 dyrektywy 2001/29/WE.”

PODSUMOWANIE

Naruszenie praw autorskich przez dany podmiot może wiązać się z wytoczeniem przeciwko takiej osobie stosownego powództwa przez podmiot uprawniony. Jednym z żądań (ale najczęściej nie jedynym), które znajdą się w pozwie będzie żądanie do zaniechania naruszeń majątkowych praw
autorskich.

W toku sprawy powód musi:

skonkretyzować czego dotyczy pozew

  • udowodnić, że naruszenie dotyczy utworu w rozumieniu prawa autorskiego,
  • udowodnić że dysponuje majątkowymi prawami autorskimi do tego utworu
  • udowodnić, że konkretne działania zostały już podjęte przez pozwanego
  • udowodnić, że działanie naruszyciela ma charakter bezprawny

Jeżeli powództwo zostanie uwzględnione i mimo to pozwany w dalszym ciągu będzie naruszać majątkowe prawa autorskie uprawnionego, wówczas w toku postępowania egzekucyjnego na naruszyciela może zostać nałożona grzywna nawet do miliona złotych.

zdjęcie:

Author: kennymatic / photo on flickr
License: Attribution License

BRAK KOMENTARZY

ZOSTAW ODPOWIEDŹ