Miesiąc grudzień to zawsze był miesiąc, gdy wszyscy w kancelarii wyrabiali 120% normy. Wynikało to choćby z tego, że w sądach, prokuraturach oraz urzędach grudzień zamknie statystyki za dany rok i dobrze by było, gdyby w niektórych obszarach wynik był lepszy, a co za tym idzie jest jeszcze szansa, aby w ciągu tych kilku najbliższych dni zakończyć kilka spraw. W takich momentach przypomina mi się zdanie, które kiedyś mój kolega zacytował w odniesieniu do statystyki: „statystyka jest jak kostium bikini: pokazuje wiele, ale nie pokazuje najważniejszego.”
W tym roku należy jeszcze dołożyć zmiany w prawie konsumenckim, które to sprawiają że grudzień 2014 jest miesiącem zmian w regulaminach sklepów internetowych i nie tylko.
W związku z powyższym mając na uwadze mocno limitowany czas wolny postanowiłem napisać dziś krótki wpis o tym, kiedy przy dokonywaniu lub przyjmowaniu płatności pojawia się po stronie przedsiębiorcy obowiązek posługiwania się rachunkiem bankowym.
Podstawa prawna
Art. 22. ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej 1. Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy: 1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz 2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15.000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji. 2.Przedsiębiorca będący członkiem spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej może realizować obowiązek określony w ust. 1 za pośrednictwem rachunku w tej spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.
Po co taki obowiązek ?
Obowiązek dokonywania rozliczeń za pośrednictwem banków został wprowadzony przez polskiego ustawodawcę dnia 1 stycznia 2001 r. i swoim zakresem objął wszystkich przedsiębiorców dokonujących transakcji z innymi przedsiębiorcami przy określonej wartości transakcji.
W orzecznictwie wskazuje się, iż celem normy z art. 22 ust. 1 ustawy z 2004 r. o swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej było stworzenie warunków umożliwiających większą przejrzystość finansów prowadzonych przez przedsiębiorców. Ma to istotne znaczenie w prawie podatkowym, gdzie ogranicza możliwość uchylania się od płacenia podatków przez ukrywanie obrotów oraz w prawie karnym, gdzie przeciwdziała zjawisku tzw. „prania brudnych pieniędzy” oraz udaremnianiu egzekucji wierzytelności. Nie sposób nie zauważyć, że norma ta odgrywa jednak również istotną rolę w prawie cywilnym, chroniąc wierzyciela przed działaniami dłużnika – przedsiębiorcy, mającymi na celu usunięcie aktywów, koniecznych do zaspokojenia roszczeń.
Czyli kiedy pojawia się obowiązek posługiwania się rachunkiem bankowym ?
Co do zasady strony umowy mogą w dowolny sposób określić sposób zapłaty np. gotówką, przelewem. Wyżej zacytowany przepis wprowadza jednak istotne ograniczenie, albowiem przedsiębiorca zobowiązany jest do dokonywania lub przyjmowania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego tego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy łącznie wystąpią następujące przesłanki:
- stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
- jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15.000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji (na dzień tego wpisu w przeliczeniu na złotówki byłoby to 62.707,50 złotych).
Jeżeli zaktualizują się powyższe przesłanki to wierzyciel może domagać się spełnienia świadczenia przez dłużnika jedynie przez przelew. Ponadto wierzyciel musi przyjąć świadczenie zaoferowane w ten sposób przez dłużnika, a jeżeli tego nie zrobi, to należy przyjąć, że dłużnik nie popadnie w zwłokę. W sytuacji, gdy wierzyciel jednak przyjmie zapłatę gotówkową, to zobowiązanie dłużnika zostaje umorzone przez spełnienie świadczenia.
Trzeba również pamiętać, że przewidziane w art. 22 ust. 1 ustawy z 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej ograniczenia płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą za pośrednictwem rachunku bankowego nie odnoszą się do zapłaty ceny z umowy sprzedaży zawartej ze stroną nie będąca przedsiębiorcą.
A co się stanie jeśli przyjmę w gotówce ponad 15.000 euro ?
Wtedy należy przejść do ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, która przewiduje szereg obowiązków dla „instytucji obowiązanych”, a za takową zgodnie z art. 2 pkt. 1 lit. t uznawany jest przedsiębiorca w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej przyjmujący płatności za towary w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 15.000 euro, również gdy należność za określony towar jest dokonywana w drodze więcej niż jednej operacji.
Takie obowiązki to:
- konieczność rejestracji transakcji przekraczających 15.000 euro;
- konieczność rejestracji transakcji, bez względu na ich wartość, których okoliczności wskazują, że mogą one mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu;
- obowiązek przekazywania Generalnemu Inspektorowi informacji o zarejestrowanych transakcjach;
- przechowywanie przez pięć lat rejestru transakcji, informacji o transakcjach oraz dokumentów z nimi związanych;
- obowiązek prowadzenia bieżącej analizy przeprowadzonych transakcji i dokumentowania wyników analizy w formie papierowej lub elektronicznej oraz przechowywania ich przez pięć lat;
- konieczność wprowadzenia w formie pisemnej wewnętrznej procedury w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;
- wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za wykonanie obowiązków określonych w ustawie (w spółkach kapitałowych osobą odpowiedzialną jest członek zarządu wyznaczony przez zarząd);
- zapewnienie udziału pracowników, wykonujących obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w instytucji obowiązanej, w programach szkoleniowych dotyczących tych obowiązków;
- konieczność stosowania wobec swoich klientów tzw. środków bezpieczeństwa finansowego – m.in. identyfikacji klienta, podejmowania czynności w celu identyfikacji rzeczywistego beneficjenta transakcji, uzyskiwania informacji dotyczących celu i zamierzonego przez klienta charakteru stosunków gospodarczych.
A co jeśli przedsiębiorca nie wypełni wyżej opisanych obowiązków ?
Wtedy może „spaść” na niego jedna z kar przewidzianych w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Przykładowo są to dotkliwe kary pieniężne.
Podsumowanie
Jeżeli jesteś przedsiębiorcą i dokonujesz transakcji z konsumentami to nie musisz się obawiać ograniczeń z art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W sytuacji jednak, gdy rozliczasz się z przedsiębiorcą to pamiętaj, aby nie przyjmować płatności gotówkowych przekraczających 15.000 euro, bo po prostu to Ci się nie opłaci.
Wykorzystane zdjęcie: Author: 401(K) 2013 / photo on flickr License: Attribution-ShareAlike License