Umowa barteru należy do tzw. umów nienazwanych a co za tym idzie – jej treść strony kształtują na zasadzie swobody umów (art. 3531 KC). Wykazuje ona podobieństwo to umowy zamiany z Kodeksu Cywilnego, ale to tylko podobieństwo.
Umowa barteru polega na tym, że każda ze stron zobowiązuje się do świadczenia oznaczonych rzeczy lub usług w zamian za świadczenie oznaczonych rzeczy lub usług drugiej strony. Innymi słowy strony decydują się na wymianę towarów lub usług za towary lub usługi z pominięciem przepływu pieniądza pomiędzy stronami. Warto wspomnieć, że w ramach tej umowy może dojść do wymiany dóbr niematerialnych jak np. technologii.
Umowy barteru nie występują bardzo często, a to za pewne z tego powodu, że czasami ciężko zrównoważyć wzajemne świadczenia, a to w zasadzie podstawa tej umowy. W związku z tym w obrocie prawnym można spotkać się z umowami quasi-barterowymi, gdzie różnica wartości świadczeń jest wyrównywana za pomocą zapłaty stosownej kwoty pieniędzy.
Jeśli już strony zdecydują się na zawarcie typowej umowy barteru to warto pamiętać o kilku kwestiach.
Jest to umowa często skomplikowana. Na wstępie strony w sposób ogólny opisują chęć współpracy i wolę co do wzajemnej wymiany konkretnych dóbr czy/i usług. W dalszej części należy stosunkowo szczegółowo opisać dobra i usługi będące przedmiotem wymiany, w szczególności warto określić kryteria oceny ich jakości oraz terminy dostaw. Ponadto w umowie tej często też będą występować zapisy analogiczne lub zbliżone do postanowień umowy sprzedaży np. w kwestii odpowiedzialności.
Trzeba też pamiętać, że z punktu widzenia przepisów podatkowych transakcja barterowa traktowana jest jako dwie wzajemne, równoważne wartościowo umowy sprzedaży. Obie strony będą również zobowiązane do uregulowania podatku VAT.
Mimo wszystko, aby zachęcić do zawierania tego typu umów chciałbym zwrócić uwagę na kilka zalet tej umowy, choć zapewne jest ich dużo więcej. Po pierwsze za pomocą tej umowy zakup towaru lub usługi może zostać „zapłacony” naszym towarem lub usługą, a w związku z tym nie potrzebujemy w danym momencie środków pieniężnych. Po drugie ten sposób możemy efektywnie wykorzystać nasze nadwyżki towarów. Po trzecie w sytuacji gdy umowa zawarta będzie z podmiotem zagranicznym eliminujemy ryzyko wahań kursów. I wreszcie po czwarte tego typu umowa prowadzi do wzmocnienia współpracy gospodarczej pomiędzy stronami, wszak trzeba mieć zaufanie do siebie i do tego co oboje oferujemy, aby podpisać umowę barteru.
Warto jednak pamiętać, że jest to dość skomplikowana umowa która częstokroć będzie regulować wiele aspektów wymiany jak np. odpowiedzialność stron, a co za tym idzie w interesie przedsiębiorcy jest skontaktowanie się z prawnikiem przed zawarciem tej umowy.
