W dzisiejszym świecie informacje nabierają szczególnego znaczenia, zwłaszcza informacje dzięki którym można zarobić. Przedsiębiorcy, ale również studenci, naukowcy czy pracownicy zatrudnieni w najróżniejszych firmach dzięki zdobywanemu doświadczeniu albo za sprawą przeprowadzonych badań z czasem uzyskują wiedzę, która może usprawnić produkcję, udoskonalić metody szkoleń, udoskonalić sposoby pozyskiwania klientów czy też polepszyć przeprowadzanie kontroli wydajności pracy. W pewnym momencie może się okazać, że wiedza „jak coś zrobić”, czyli po prostu know-how zaczyna przedstawiać realną wartość gospodarczą. W związku z tym pomyślałem, że warto napisać jako odpłatnie można taką wiedzą się podzielić.

 Co to w ogóle jest know-how ?

Umowa know-how jest umową nienazwaną, a zatem nie znajdziemy w ustawach przepisów które by konkretnie jej dotyczyły. Jest ona zawierana w myśl zasady swobody umów, a zatem zgodnie z art. 353(1) k.c.

Warto jednak wiedzieć, że istnieje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2007r. w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień dotyczących transferu technologii spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. Nr 137, poz. 963), ponieważ w nim znajduje się definicja know-how.

Zgodnie z tym rozporządzeniem know-how to nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne lub technologiczne lub zasady organizacji i zarządzania w rozumieniu art. 2 ust. 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z dnia 16 lutego 2007r., które są istotne z punktu widzenia wytwarzania towarów objętych umową i które zostały opisane w sposób pozwalający na weryfikację kryterium niejawności i istotności.

W komentarzu do powyższego rozporządzenia autorstwa A. Piszcz (LEX/el 2010) powyższą definicję omówiono, wskazując, że:

  • informacje nie ujawnione do wiadomości publicznej to takie które nie są powszechnie dostępne i znane ( *przy czym warto odnotować, że w doktrynie D. Miąsik wskazuje, że dopuszczalnym jest, aby nie wszystkie informacje składające się na pakiet know-how były nieznane, jednak niejawnymi muszą pozostawać te, które mają decydujące znaczenie z punktu widzenia gospodarczej eksploatacji udostępnionej wiedzy – patrz Skoczny T., Jurkowska A., Miąsik D., Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2009);
  • informacje techniczne to wiadomości dotyczące techniki, czyli odnoszące się do ogółu metod i sposobów oddziaływania na materię; mają one służyć zaspokojeniu praktycznych potrzeb człowieka i w ich zakresie mieszczą się m.in. ogólne metody wytwarzania towarów;
  • informacje technologiczne są podtypem informacji technicznych i dotyczą już bardziej szczegółowych kwestii m.in. formuł chemicznych, wzorów i metod działania;
  • zasady organizacji i zarządzania są informacjami o charakterze nietechnicznym, które co do zasady dotyczą sposobu funkcjonowania przedsiębiorcy na rynku; do tej kategorii zaliczymy m.in. sposoby prowadzenia akcji marketingowych, sposoby prowadzenia baz dostawców i odbiorców, polityki cenowej, metod organizowania sprzedaży, sposoby budżetowania, systemy księgowania, sposoby pozyskiwania funduszy na działalność, struktury organizacyjnej, zasady przepływu informacji i obiegu dokumentów, metod kontroli jakości towarów i usług, polityki zatrudnienia, organizacji pracy, wysokości zarobków.

Zgadzam się z A. Piszcz, że w ramach pojęcia know-how mieści się nie tylko wiedza związana z z działalnością wytwórczą, ale również ta związana z działalnością usługową. Wszak jak zauważa autor w swoim komentarzu: „w myśl art. 4 pkt 7 u.o.k.k. towarami są rzeczy, jak również energia, papiery wartościowe i inne prawa majątkowe, usługi, a także roboty budowlane”. Podobne stanowisko wyraził A. Niewięgłowski w książce pod red. A. Kidyby „Pozakodeksowe umowy handlowe”.

Kończąc kwestię tego czym jest know-how nie sposób zapomnieć, że obowiązująca na płaszczyźnie prawa UE definicja know-how z art. 1 ust. 1 lit. i rozporządzenia Komisji nr 772/2004 z dnia 7 kwietnia 2004 r. jest szersza od polskiej definicji przedstawionej powyżej. Zgodnie z tą pierwszą definicją know-how oznacza pakiet nieopatentowanych informacji praktycznych, wynikających z doświadczenia i badań, bez ograniczenia ich do informacji technicznych, technologicznych oraz zasad organizacji i zarządzania. Kryteria, jakie informacje muszą spełniać, są tożsame z kryteriami przyjętymi na gruncie rozporządzenia Rady Ministrów, przy czym w art. 1 ust. 1 lit. i rozporządzenia nr 772/2004 każde z trzech kryteriów są objaśnione. I tak informacje stanowiące know-how muszą być:

  • niejawne, czyli nie mogą być powszechnie znane lub łatwo dostępne,
  • istotne, czyli ważne i użyteczne z punktu widzenia wytwarzania produktów objętych umową, oraz
  • zidentyfikowane, czyli opisane w wystarczająco zrozumiały sposób, aby można było sprawdzić, czy spełniają kryteria niejawności i istotności.

Ciekawostka

Należy odróżniać know-how od show-how. Te drugie to usługi związane z przekazywaniem wiedzy polegające m.in. na dostarczeniu odpowiednich instrukcji wdrażania oraz faktyczna pomoc przy wdrażaniu zamówionej wiedzy.

 Forma umowy know-how

Umowa know-how może być zawarta w dowolnej formie. W praktyce jednak z powodu złożoności i doniosłości gospodarczej informacji które w niej się znajdują będzie ona zawierana w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Jeżeli nie będzie zastrzeżenia „pod rygorem nieważności” to poczytuje się w razie wątpliwości, że wymóg formy pisemnej był przewidziany tylko dla celów dowodowych.

Warto zadbać jednak o to, aby interesy osoby chcącej przekazać swoje know-how były chronione już na etapie negocjacji, ponieważ często już wtedy poruszane są kwestie o znaczeniu gospodarczym, a przecież nie wszystkie negocjacje kończą się zawarciem umowy. Uzasadnionym w związku z tym jest zawarcie umowy nakładającej na uczestników negocjacji obowiązek zachowania w tajemnicy ujawnionych im sekretów i powstrzymania się od ich wykorzystania w razie niedojścia do skutku umowy. Umowa w sprawie ujawnienia know-how w trakcie negocjacji daje stronie dochodzącej swych praw na jej podstawie wszelkie korzyści związane z kontraktową podstawą odpowiedzialności. Jeżeli takiej umowy nie będzie to można dochodzić swoich praw przed sądem, ale może to być zdecydowanie trudniejsze albowiem w grę wejdą zasady odpowiedzialności z art.72(1) § 1 lub art. 415 i n. k.c.

Prawa i obowiązki wynikające z umowy know-how

Umowa know-how jest umową wzajemną, zatem zarówno dostawca jak i odbiorca know-how zobowiązują się w ten sposób, że każdy z nich jest równocześnie wierzycielem i dłużnikiem w stosunku zobowiązaniowym, a świadczenie jednej strony jest odpowiednikiem świadczenia strony przeciwnej.

 Obowiązki dostawcy know-how

  • udostępnienie know-how
  • obowiązek znoszenia korzystania z know-how przez odbiorcę w zakresie objętym umową
  • obowiązek zachowania know-how w tajemnicy

W tym miejscu tylko wskażę, że najczęściej obowiązek udostępnienia know-how będzie się wiązał z obowiązkiem przeniesienia na odbiorcę nośnika (np. płyty DVD, dysku twardego, dokumentów) na którym owe know-how będzie zapisane.

Obowiązkiem dostawcy know-how nie jest (o ile tego nie zastrzeżono w umowie) przeprowadzenie szkoleń oraz wdrożenie informacji do przedsiębiorstwa osoby nabywającej know-how.

Prawa dostawcy know-how

  • prawo do wynagrodzenia
  • prawo do kontroli korzystania z know-how

Wynagrodzenie może być albo w formie ryczałtowej, jeżeli przenosimy w całości know-how na inną osobę. Może ono również przybrać postać okresowej opłaty podobnej do tej którą pobiera się w przypadku udzielania licencji. Dopuszczalne jest również uzależnienie wysokości opłaty od np. wielkości sprzedaży, a w związku z tym bardzo istotne jest korzystne uregulowanie kwestii sprawowania kontroli przez dostawcę oraz możliwości żądania udzielenia informacji przez odbiorcę.

Obowiązki odbiorcy

  • obowiązek zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z know-how
  • obowiązek zachowania know-how w poufności

Istnienie drugiego z tych obowiązków jest szczególnie istotne w sytuacji gdy zbywca jedynie na pewien czas udziela swoje know-how a nie pozbywa się go w sposób definitywny. Warto pamiętać, że jeżeli taka informacja zostałaby rozpowszechniona to dostawca utraciłby potencjalnych odbiorców na przyszłość.

Prawa odbiorcy

  • prawo do otrzymania know-how
  • prawo do korzystania z know-how

Odbiorca ma prawo nie tylko do zapoznania się z know-how, ale przede wszystkim do wykorzystania tej wiedzy i wygenerowania zysków. Warto jednak pamiętać, że celem umowy know-how jest umożliwienie wykorzystania informacji, jednak ryzyko ich efektywnego wykorzystania spoczywa na odbiorcy a nie na dostawcy. Nie jest to umowa rezultatu.

Odpowiedzialność przy umowie know-how

Bez wątpienia dostawca know-how może ponosić odpowiedzialność w następujących sytuacjach:

  • know-how zawiera informacje niesprawne z punktu widzenia technicznego
  • know-how zawiera informacje z błędami
  • dostawca nie był uprawniony do rozporządzania know-how
  • dostawca uzyskał know-how w sposób bezprawny
  • informacje które zawarte były w know-how okazały się powszechnie znanymi
  • część informacji zawartych w ramach know-how wchodzi w zakres cudzego prawa wyłącznego np. patentu

Co może się stać jeśli know-how ma „wady” ?

Tutaj wariantów jest wiele, ale do głównych możliwości należy prawo dochodzenia odszkodowania za poniesioną szkodę i to w zakresie szkody rzeczywistej jak i w zakresie spodziewanych korzyści. Ponadto możliwym będzie wyznaczenie terminu do usunięcia wad i po bezskutecznym jego upływie odstąpienie do umowy, a w sytuacji gdy z powodu zwłoki w usunięciu wady know-how straciło całkowite znaczenie dla odbiorcy to może on odstąpić od umowy bez wyznaczenia odpowiedniego terminu dodatkowego.

Kwestią której nie poruszyłem jest zaistnienie pierwotnej niemożności świadczenia (już w momencie zawarcia umowy osoba np. nie była uprawniona do dysponowania know-how) oraz wtórnej niemożności świadczenia (np. informacje przestały być poufne w trakcie trwania umowy).

Podsumowanie

Georg Christoph Lichtenberg powiedział: „Bardzo wielu, a może większość ludzi, aby coś znaleźć, musi najpierw wiedzieć, że to istnieje”.

W związku z tym skoro już posiadasz pewną wartościową wiedzę, pewne know-how to zadbaj o to, aby czas który poświęciłeś na jego zdobycie nie był czasem zmarnowanym.

W tym wpisie dowiedziałeś się kilku podstawowych kwestii odnośnie umowy know-how. Warto pamiętać, że w tej umowie (jak zresztą i w wielu innych) należy szczegółowo uregulować wiele kwestii m.in. przedmiot umowy, prawa i obowiązki stron, zasady rozliczania oraz możliwości rozwiązania umowy. W ramach umowy know-how oprócz powyższych kwestii można oczywiście poruszyć również takie problemy jak okres utrzymania know-how w tajemnicy przez odbiorcę już po rozwiązaniu umowy czy też obowiązek powstrzymania się prze odbiorcę albo dostawcę od prowadzenia działalności konkurencyjnej w trakcie lub po rozwiązaniu umowy.

zdjęcie

Author: Ewa Rozkosz / photo on flickr
License: Attribution-ShareAlike License

BRAK KOMENTARZY

ZOSTAW ODPOWIEDŹ